อุปกรณ์-สารเคมี
หลอดทดลอง   น้ำมันพืช   กระบอกตวง   น้ำยาล้างจาน
    หลอดหยด    น้ำสะอาด    แท่งแก้วคน

ขั้นตอนการปฏิบัติ
    1. แบ่งผู้เรียนเป็นกลุ่ม (3-4 คน) แบ่งหน้าที่
    2. นำเข้าสู่การเรียนรู้ด้วยการทนทานใช้คำถาม
        คำถามครู :    น้ำยาล้างจานใช้ทำอะไร  และทำอย่างไร (ครูโชว์  ขวดน้ำยาล้างจาน)
                       :    แต่ละกลุ่มร่วมกันคิดภายในกลุ่ม จนได้คำตอบเดียวกัน
                       :    ครูกำหนดเวลา  1  นาที
        คำตอบนักเรียน  กลุ่ม 1    เช่น  ตอบ  ใช้ล้างจานที่เปื้อนอาหาร
                กลุ่ม 2  ใช้ทำความสะอาด  มีสารในน้ำยาช่วย
                กลุ่ม 3  ....................
    3.  ครูดำเนินการสานต่อด้วยคำถาม
        “เราจะทราบได้อย่างไร  ที่ตอบมาถูกหรือไม่  ให้เวลาแต่ละกลุ่มช่วยกันคิดให้ได้คำตอบ
เดียวกัน”
        “อาหารประเภทไหนใน 5 หมู่ที่จำเป็นต้องใช้” 
        คำตอบนักเรียน    :    ช่วยกันคิด  เช่น  ตอบว่า  ไขมัน
        คำถามครู    :    จะทราบได้อย่างไรให้ช่วยกันคิดในแต่ละกลุ่ม
        คำตอบนำเรียน    :    ทดลอง ครับ / ค่ะ
                                  :    จะทดลองอย่างไร
        ครู        :    นักเรียนแต่ละกลุ่มคิดวางแผน  ควรมีอุปกรณ์อะไรบ้าง  
(ให้เวลานักเรียนช่วยกันคิดระดับหนึ่ง  ครูจึงช่วยคิดประกอบจนได้วิธีทำที่มีความเป็นไปได้  ดังนี้)

วิธีทดลอง
    1.  นำหลอดทดลอง  3  หลอด
      
นักเรียนร่วมกันสังเกตบันทึกผลเป็นตาราง  (ให้ช่วยกันออกแบบตารางบันทึก)

   
     (กำหนดจำนวนเท่าๆ กัน ทั้ง 3 หลอด)  เขย่า  หรือ คน ให้เข้ากัน ควบคุมให้เท่ากัน สังเกต  บันทึก  ในตาราง

วิธีทดลองที่  3  นำหลอดทดลองมา  1  หลอด
      
ตารางที่  3  บันทึกผลเมื่อใส่  น้ำ  น้ำมัน  ผงซักฟอก
     
 

4.  ให้นักเรียนทุกกลุ่มร่วมกันคิด – สรุป ที่นักเรียนรู้ไปทั้งหมด
        คำถามครู    “ 1) วันนี้นักเรียน เรียนรู้อะไรบ้าง
                            2) จะนำการทดลองนี้ไปใช้ในชีวิตประจำวันได้อย่างไร
                            3) ศึกษาอัตราส่วนที่เหมาะสมในการใช้น้ำ  น้ำมัน  น้ำยาล้างจาน  
                                เพื่อการประหยัด  และเขียนประโยชน์ลงในสูตรน้ำยาล้างจานที่เราผลิตเอง

การทดลองนี้สอดคล้องกับสะเต็มศึกษา  และบูรณาการเข้ากับวัฒนธรรมท้องถิ่น
     
     

อธิบายเพิ่มเติมแบบง่าย ๆ
     เมื่อน้ำพบกับไขมัน  ทั้งสองไม่รวมกัน  ไขมันยังติดภาชนะ  เพราะโมเลกุลน้ำมีขั้ว  แต่โมเลกุลของไขมันไม่มีขั้ว  สังเกตเห็นการแยกชั้นน้ำ  มีสมบัติมีแรงตึง  เปรียบเหมือนสารทั้งสองไม่รักกัน  เมื่อใช้น้ำยาล้างจาน  จำนวนหนึ่ง  น้ำยาล้างจานเปรียบเสมือนแม่สื่อ  ทำให้สารทั้งสองรักกันโดยน้ำยาล้างจาน  โมเลกุลด้านที่มีขั้วเข้ารวมกับโมเลกุลน้ำที่มีขั้ว  ขณะเดียวน้ำยาล้างจานใช้ส่วนที่ไม่มีขั้ว  เข้ารวมกับไขมันที่ไม่มีขั้วเหมือนกัน  สารทั้งสามจึงรวมเป็นเนื้อเดียวกัน เสมือนรักกัน  ความเป็นสมบัติน้ำ  และไขมันหายไป  น้ำยาล้างจานเป็นการลดแรงตึงผิวของน้ำได้  เกิดสารใหม่มีลักษณะสีขาวขุ่น  เรียก อีมัลชั่น  (เป็นคอลลอยด์ชนิดหนึ่ง)  

สรุป  
     น้ำยาล้างจานมีสมบัติช่วยลดแรงตึงผิวของน้ำ  ไขมันจึงรวมกับน้ำได้  ภาชนะสะอาดปราศจากไขมัน  เมื่อใช้น้ำยาล้างจาน

คิดต่อเชิงสร้างสรรค์    
     ทำอย่างไร  จะพัฒนาสูตรน้ำยาล้างจานขายแข่งกับบริษัทอื่น ที่ผลิตสินค้าเหมือนกัน  ท้าทายให้คิดสูตรใหม่ของน้ำยาล้างจานเกิดนวัตกรรมใหม่ๆ  ไม่สิ้นสุด  เพื่อแข่งขันทางการค้าต่อไป

แหล่งที่มา :  พันธุ์ทิพย์  ทิมสุกใส   มหาวิทยาลัยราชภัฏนครราชสีมา